Projectinformatie
Adres: Watertoren 2, 2102 LW Heemstede
In samenwerking met: Gemeente Heemstede, Historische Vereniging Heemstede-Bennebroek (HVHB)
Voorlopig ontwerp: ja
Definitief ontwerp: ja
Bestek: deels
Bouwbegeleiding: deels
Monumentaal pand: ja
Interieurontwerp: deels
Jaar: 2016 – 2017 en 2021 (dak)
Trefwoorden: watertoren, pomphuis, badhuis, provinciaal monument, Heemstede, HV-HB
Fotografie: Hein Peeperkorn
Herbestemming provinciaal monument tot publieke ruimte en archief
Een monument blijft het best behouden als het in gebruik is. Voor de Historische Vereniging Heemstede-Bennebroek is een ontwerp gemaakt voor een nieuw onderkomen in het voormalige pomphuis van de watertoren aan de Nijverheidsweg 5. Het gebouwtje, herkenbaar aan het lichtgrijze pleisterwerk, stond al enkele decennia leeg, sinds het laatste gebruik als badhuis vanaf midden jaren 1960 tot in de jaren 1980. Het gebouw is ca. 100 jaar oud en is een Provinciaal monument.
Het duurzaam gebruik van een historisch gebouw past bij het karakter van de Vereniging. Het programma omvat een verblijfsruimte met archief. De verblijfsruimte heeft tevens een museumfunctie.
drie stappen
Gekozen is voor een aanpak in drie stappen: Ten eerste is het casco ontdaan van alle niet-oorspronkelijke toevoegingen. Het pand is bouwkundig en constructief onderzocht en is de vloer verstevigd en uitgevlakt. Vervolgens is het monument met een staalconstructie geconsolideerd en door middel van isolatie van binnenuit gereed gemaakt voor een duurzaam toekomstig gebruik. Ten derde zijn de gebruikerswensen als een reversibel ‘inbouwpakket’ toegevoegd.
De bestaande ruimte was met een netto vloeroppervlak van ca. 54 m2 niet groot genoeg voor het nieuwe gebruik. Daarom is een entresol aangebracht. De hoogte van deze tussenvloer is zodanig gekozen dat op zowel de begane grond als op de verdieping een goede stahoogte en een maximaal bruikbaar vloeroppervlak is ontstaan.
Bij het ontwerp is voor het archief een lagere ruimtetemperatuur aangehouden dan voor de verblijfsruimte. Overwogen is om het archief beneden te maken, vanwege de hogere vloerbelasting en omdat warmte nu eenmaal stijgt. Een belangrijk uitgangspunt was echter om de verblijfruimte maximaal toegankelijk te maken vanaf de weg, omdat het gebouw ook een museumfunctie heeft.
Een afwijkende kleur is gekozen voor onder andere de staalconstructie, mede om het contrast tussen oud en nieuw te benadrukken. Voor de rest is de materiaalkeuze eenvoudig en doeltreffend, en zal de ruimte (met de enorme inzet van vrijwilligers van de Historische Vereniging zelf) worden afgewerkt.
duurzaamheid
Tijdens het ontwerpproces is uitgebreid gekeken naar het treffen van duurzame maatregelen. Het verwachte energiegebruik is echter laag, omdat het gebouw compact is en niet voltijd in gebruik. Gezien het beperkte budget is gekozen voor de meest voor de hand liggende maatregelen. Denk aan goede gevel- en dakisolatie, een zuinige CV-ketel, kort leidingwerk en LED verlichting. Overige maatregelen, zoals zonnepanelen, waren niet aan de orde vanwege de monumentale status van het gebouw.
Een belangrijk uitgangspunt was om het daglicht optimaal te benutten. Alle ruimtes zijn aan een raam geplaatst. Behalve de verdieping, waar het bijplaatsen van dakramen niet wenselijk was. In 2021 is de dakbedekking vernieuwd. Het oude bitumen heeft weer plaatsgemaakt voor keramische pannen (Tuile du Nord).
